Sultan II.Selim Türbesi, Ayasofya Müzesi’nin bahçesinde yer alır.  II.Selim tarafından 1574’de Mimar Sinan’a yaptırılan türbe, onun ölümünden üç yıl sonra, 1574’de tamamlanmıştır.

Büyük bir saltanat mezarlığı sayılabilecek türbede, toplam 42 sanduka vardır. Girişin tam karşısında Sultan II. Selim yatmaktadır. II.Selim’in bir yanında eşi Nurbanu Sultan(Atik Valide), diğer yanında kızı Gevherhan Sultan(Piyale Paşa’nın eşi), onun yanında diğer kızları İsmihan Sultan(önce Sokullu Mehmet Paşa’nın sonra Kalaylı Koz Ali Paşa’nın eşi) ve Fatma Sultan(Siyavuş Paşa’nın eşi)mefdundur. Sultan II.Selim’in, III.Murat tarafından boğdurulan beş oğlu Süleyman, Osman, Cihangir, Mustafa, Abdullah ile Sultan III.Murat ile Sultan III.Mehmet’in genç şehzadeleri ve kızları da bu türbede gömülüdürler.

Sultan II.Selim’in ölümüyle Osmanlı’da birçok ilk gerçekleşmiştir. II.Selim İstanbul’da ölen ilk Osmanlı padişahı olması yanında, kendi ismiyle yaptırdığı külliyeye defnedilmeyen ilk sultandır. Ayasofya’nın bahçesine inşaa edilen ilk türbe II.Selim Türbesi’dir. Nurbanu Sultan’ın da buraya gömülmesiyle, ilk kez bir padişah eşi, Sultanla aynı türbeye gömülmüştür.

Sultan II.Selim’in, türbesini Ayasofya’nın bahçesine yaptırmayı tercih etmesine sebep olarak, yapıyı tümüyle elden geçirtip,minarelerini ekletmesi  ve Ayasofya’yı bir ölçüde kendi eseri gibi kabul etmesi gösterilir.

II.Selim Türbesi, Kanuni Sultan Süleyman Türbesi ( http://www.degisti.com/index.php/archives/4621 ) ile birlikte Osmanlı türbe mimarisinin en ihtişamlı ve önemli eserlerinden biridir. Yapının ana duvarları dışta Marmara mermeri, içte küfeki taşından örülmüş, dış cephedeki süsleme kaba inşaat bittikten sonra yapı üzerinde oyulmuştur. Türbenin tasarımında Mimar Sinan’ın Selimiye Camii’ne  göndermelerde bulunduğu görülür.

Sekizgen türbenin ana giriş kapısı, kündekari tarzında, sedef kakmalı ve geometrik süslemeli olup, ahşap işçiliği açısından dikkat çekicidir. II.Selim Türbesi’nde döneminin en güzel İznik Çinileri kullanılmış; giriş kapısının iki yanına, beyaz zemin üzerine mor, yeşil, kırmızı ve mavi çiçek motifli çini panolar yerleştirilmiştir. Bu panolardan sol taraftaki, Sultan II.Abdülhamit’in diş doktoru,eski eser koleksiyoncusu Fransız Albert Sorlin Dorigny tarafından 1895 yılındaki restorasyon sırasında, onarım bahanesiyle çalınıp Fransa’ya götürülmüştür. Maalesef, bugün türbede görülen çini pano sahtedir. Orijinal çini, Paris Louvre’da “Arts of Islam” bölümünde sergilenmektedir.  Ayrıca türbe içindeki çini yazı kuşağının da bazı parçaları ortadan kaybolmuş, kompozisyon boyayla tamamlanmıştır.

Yakın bir geçmişte, Sultan III.Murat Türbesi’nden ve Sultan I.Mahmut Kütüphanesi’nden de aynı yolla çiniler çalındığı, bu parçaların Paris’de Musee Les Arts Décoratifs, Musée National de Céramique-Sévres ve Louvere müzelerinde olduğu tespit edilmiş ve eserlerin iadesi için gerekli işlemler başlatılmıştır.

Mimar Sinan’ın yaptığı en ihtişamlı mezar yapılarından biri olan II.Selim Türbesi, 2006 yılında kapsamlı bir restorasyona alınmış,Eylül 2009’da tekrar ziyarete açılmıştır.

Kaynakça:

B.O. Ural,İstanbul’un 100 Mimar Sinan Eseri, İstanbul’un Yüzleri Serisi-30,Kültür A.Ş., İstanbul 2010, s.222-225

Ayasofyamuzesi.gov.tr