Huber Köşkü – T.C. Cumhurbaşkanlığı Tarabya Yerleşkesi

Huber Köşkü, Boğaziçi’nin Avrupa yakasında, Tarabya Koyu’nun güneyinde,Yeniköy-Tarabya yolu üzerinde yer alır. 34 hektar koruluğa sahip olan köşk, ana binası dışında, büyük bir ahır ve arabalık, hizmetliler konutu, iki küçük şale ve seradan oluşan bir malikanedir. “İstanbul Cumhurbaşkanlığı Köşkü” adıyla da bilinen yapı, cumhurbaşkanlarının İstanbul’ daki rezidanslarından biridir.

19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başında Alman Mauser ve Krupp firmalarının temsilciliğini yapan silah komisyoncusu Huber Kardeşler tarafından yaptırılan köşk, günümüzde de aynı adla anılmaktadır. Huberler, Almanya’nın yazlık elçilik binasına yakın olması dolayısıyla özellikle bu köşkü tercih etmişlerdir. Mimarı ve inşaa tarihi tam olarak bilinmemesine karşın, yapının İtalyan Mimar Raimondo D’Aranco tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir.

Orhan Erdenen, mimari karakteri art nouveau olarak tanımlanan bu köşkü, Boğaz’daki diğer yalılardan ayıran ve dünyada neredeyse benzersiz kılan bir özelliği şöyle ifade etmektedir: “Mimarisi Çin, Hint, İran, İslam, Osmanlı ve Avrupa üsluplarının bir karışımı. Adeta ayrı ayrı milletlerden mimarlar nöbetleşe çalışarak yapıları tamamlamışlar gibi…”

Köşk, kıyıya paralel güney-kuzey doğrultusunda, kagir bir bodrum üzerine ahşap strüktürlü büyük bir konak düzeninde yapılmıştır. Yaklaşık 22x16m. ölçülerinde, köşeleri pahlı, dikdörtgen kütlevi bir görünüme sahip olan iki katlı yapının, pahlanmış köşelerinden güneyinde zeminde oval, üst katta kareye dönüşen bir köşe elemanı bulunmaktadır. Bu köşe elemanı, eli böğründelerle desteklenmiş geniş bir saçak ve soğan biçimli bir kubbe ile sonuçlanmıştır. Kuzeydeki bölümün ise ikinci katta yuvarlak planlı bir köşe çıkması bulunmaktadır. Köşeleri farklı vurgularla değişen bu elemanların dışında, yapı simetrik bir plana sahiptir.

II. Meşrutiyet’ten sonra Huber Kardeşlerin ülkelerine dönmesi üzerine, köşkün mülkiyeti Mısırlı Prenses Kadriye ve eşi Mahmut Hayri Paşa’ya geçmiştir. 1932’den sonra köşk, Notre Dame de Sion Okulu’na bağışlanmış ve tapuya “Therese Clement ve Marie Aimee Odent” adına kaydedilmiştir.

“Clement ve Odent” den varislerine intikal eden köşk ve arazisi, 1973 yılında Boğaziçi İnşaat Turizm Anonim Şirketine satılmış, 1985 yılında da kamulaştırılarak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği’ne tahsis edilmiştir.

1935’de Atatürk’ün yaptırdığı Florya Deniz Köşkü’nün ( http://www.degisti.com/index.php/archives/6091) 1988’de Milli Saraylara devredilmesinden sonra Cumhurbaşkanları için İstanbul’da yeni bir mekan ihtiyacı doğmuş, mimarisi ve tarihiyle Boğaziçi’nin en gösterişli malikanelerden biri olan Huber Köşkü’nün de bulunduğu Tarabya yerleşkesi, bu amaçla kullanılmaya başlanmıştır. Huber Köşkü’nün 1986–1988 yılları arasında gördüğü kısmi tadilattan sonra 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, yaz aylarında ikişer ay süre ile bu köşkü kullanmıştır. 1987’de köşkün bahçesine havuz yapılmış ,1988 yılında 20 daireli personel lojmanı ile 150 kişilik asker-polis ve hizmetliler için hizmet binası inşaa edilmiştir.

Turgut Özal döneminde ise köşk ilgi görmemiş, boş tutulmuştur. Yapının temel ve tamamlayıcı mekanları da içeren özgün bir yapı kompleksine kavuşması 1993–2000 yılları arasında olmuştur. 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in talimatlarıyla başlayan restorasyon sürecinde, arazinin tarihi, kültürel ve doğal değerleri de göz önüne alınarak, cumhurbaşkanlığına yaraşır yeni yapıların tasarlanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Cumhurbaşkanlığı Tarabya Köşkü Yerleşkesinde; Cumhurbaşkanlığı Konutu, Yabancı Devlet Başkanlıkları Konukevi, Resepsiyon Alanları, Misafirhane ve Sosyal Merkez’den oluşan bir kompleks yapılmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Konutu, arazinin güneybatı tepesinde, 1000 metrekarelik alanda yer alır. Taban alanı 820m², toplam inşaat alanı 2.643m² dir. Yapı, dört blok ve bu blokları birleştiren merkezi bir holden oluşmaktadır.

Dört bloğu birleştiren ana giriş holü, yapının işlevine uygun ağırlıkta planlanmıştır. Bloklara girişlerin düzenlendiği bu hol, orta avlu ve bu avlu önünde köprüleşen oval yemek odası altından Boğaziçi’ne açılmaktadır. Servis merdiveni ile de alt bahçe katına, mutfakların yer aldığı bodrum katına ve çatı teraslarına bağlanmaktadır. Kabul salonları ünitesinde, Cumhurbaşkanlığı konutunun en önemli işlevini yüklenen kabul ve ağırlama salonları yer alır. İki kata yayılan, merkezi merdiven ve asansörle bağlantısı olan bu salonlar, ön cepheden Boğaz’ın Anadolu yakasına, kuzey cepheden iki platoda düzenlenen resepsiyon alanlarına ve havuzlara, diğer yönlerden de yüksek ağaçlarla bezenmiş iç avlulara bakmaktadır. Kabul salonları, ağaçlar arasından geçen bir köprü ile çalışma odasına, ön cephede de merkezde yer alan 20 kişilik yemek salonuna bağlanır. Dört bloktan biri, ana yatak odalarının yer aldığı bloktur. İkinci blok da yine cumhurbaşkanının yakınları için yatak odalarını içeren ve bağımsız tasarlanmış diğer bir özel konuttur. Üçüncüsü, yabancı konuklarla görüşmelerin gerçekleşeceği kabul salonları, dördüncüsü ise kabul salonlarına bağlanan çalışma bloğudur. Dört blok ve merkezi holün oluşturduğu bütünlükte, yeşil dokunun ve eski ağaçların yoğunlaştığı dört yöne açılan avlular yer almaktadır.

Arazinin güneybatı tepesinde yer alan Yabancı Devlet Başkanları Konukevi, 600 metrekarelik alana yerleştirilmiş, taban alanı 596 m², inşaat alanı 2.100 m² olan bir yapıdır. Bu yapı, yabancı devlet başkanlarını konuk etmek üzere Cumhurbaşkanlığı Konutu’nun bir uzantısı olarak tasarlanmıştır. Yapı; toplantı salonu birimi, salon blokları, konuk başkan çalışma birimi ve yatak odası bölümlerinden oluşmaktadır.

Konferans ve Basın Toplantı Salonu gibi Cumhurbaşkanlığı Konutu’nda bulunmayan bazı mekanlar da bu yapının içindedir. Konukevindeki salonların ise gerektiğinde Cumhurbaşkanlığı Konutu için yemek salonu olarak kullanılması planlanmıştır.

3–4 bin kişilik resepsiyonların düzenlenebileceği Resepsiyon Alanları, iki kademeye oturan platolara yayılarak, Cumhurbaşkanlığı Konutu ve konukevi arasında yer alırlar.

Sosyal Merkez Binası,Kalender Tepesi’nde, Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün ana girişinin hemen solunda yer alır. Cumhurbaşkanlığı üst düzey personelinin sosyal merkez ihtiyacını karşılamakta, özellikle Misafirhane binasının ortak alan ihtiyaçlarını tamamlamaktadır. Bu niteliği ile yabancı konuklara da hizmet vermektedir.

Açık alanlarına yerleştirilen, değerli heykeltıraşların eserleriyle farklı bir boyut kazanan yapının, çevresinde, dairesel planlı açık/ kapalı kafe, ile sergi ve spor salonu bulunmaktadır.

İki katlı Misafirhane, Konukevi ile Sosyal Merkez arasına konumlandırılmıştır. Bina, çatı ışığı ile gökyüzüne açılan merkezi bir hol ve galeri etrafına yerleştirilen toplam 12 süit oda ile iki kişilik dört yatak odasından oluşmaktadır.Cumhurbaşkanlığı üst düzey personeli ve yabancı devlet başkanlarına eşlik edecek üst düzey yetkililer için tasarlanmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün Kalender Tepesi’nde, helikopter girişi için düzenlenmiş giriş meydanından Boğaziçi’ne dik inen aks ve ana girişin iki yanına iki küçük blok olarak yerleştirilen giriş binası, yolun üstünden geçen bir saçakla bağlıdır. Bu küçük bloklarda yer alan odalar, asker ve polislerin yerleştirildiği güvenlik birimleri için ayrılmıştır.