Ragıp Paşa Köşkleri, Caddebostan’da, Cemil Topuzlu Caddesi’nde yer alır. Mabeynci Ragıp Paşa tarafından yaptırılan köşklerin mimarı; Sirkeci Garı’nın da (http://www.degisti.com/index.php/archives/6594) mimarı olan Prusyalı August Carl friedrich Jasmund’dur. 1906 tarihli köşkler; büyük bir koruluk, iki köşk ve caddenin kara tarafında bulunan tek katlı selamlıktan oluşmaktadır.

Yıldız Sarayı’nın güvenilir bir mensubu olan Ragıp Paşa, devlet memuriyeti yanında ticaretle de uğraşmış; Beyoğlu’nda birbirine yakın Anadolu, Rumeli, Afrika hanlarını yaptırmış, Umurca Rakı Fabrikası’nı kurmuştur. 1908 Meşrutiyeti’nden sonra padişahın Selanik’de Alatini Köşkü’ne gönderilmesini takiben Rodos’a sürgün edilmiş, orada hastalanarak mide kanserine yakalanmıştır. Tedavi için İsviçre’ye giden paşa, dönüşte çok yaşamamış, 1920 yılında bu köşkünde vefat etmiştir.

Paşa’nın ölümünden sonra yapı önce avukat İbrahim Ali Bey’e, daha sonra Sait Çiftçi’ye satılmıştır. Bir süre Yat Kulübü olarak kullanılan köşk, 1. Dünya Savaşı yıllarında ise ordu tarafından İhtiyat Zabit Okulu ve Hastane olarak hizmet vermiştir.

İki tarafını meşe ağaçlarının süslediği taşlı bir yoldan Caddebostan plajına doğru gidilince, sağ tarafta, 27 dönümlük bir bahçe içinde yer alan Ragıp Paşa’nın kendisi için yaptırmış olduğu köşk, diğer yapılara göre büyük olandır.  4 katlı, kagir olarak inşaa edilmiş olan bu köşk, hareketli cephesi, rasat kulesi ve asimetrik planı ile diğer iki yapıdan tamamen farklı bir görünüşe sahiptir. Köşk yapıldığı yıllarda, geniş salonları, renkli camları, ihtişamlı kapıları, içinde  ve dışında kullanılan ve İtalya’dan getirtilen mermerleri, Prens Adaları’na bakan kısmında yükselen kulesiyle adeta şatoyu andırmaktaydı. Caddebostan yoluna açılan çift kanatlı büyük, oymalı demir kapısı ve deniz tarafında en siddetli lodosların bile bozamadığı beyaz mermerden yapılmış sağlam bir rıhtımı vardı. Caddebostan yolunun genişletimesi çalışmaları sırasında; duvarların ve kapının yeri değişmiş, bahçenin bir bölümü parsellenmiş, bazı ağaçları kesilmiştir. Köşkün önünde halen genişçe bir park alanı bulunmaktadır.

Ragıp Paşa Köşkü’nün bitişiğindeki büyük beyaz köşk, kızı Tevhide Hanım’a aittir. Tevhide Hanım Köşkü  ile selamlık, Ragıp Paşa Köşkü’ne göre daha yalın bir mimariye sahiptir. Tevhide Hanım Köşkü yapıldığı yıllarda, 18.000 m²’yi aşan ve denize kadar uzanan bir koru içinde bulunmaktaydı. Köşkün temelleri denize doğru uzanan kayalık bir burun üzerinde olup, istinat duvarı ve mermer korkuluklarla çevrilen bahçe kısmı toprakla doldurulmuştu. Bu arsa içinde halen 50 civarında dairenin bulunduğu bir dizi apartman yer almaktadır. Denizle bağlantsı, Caddebostan sahillerinde 1984’de başlatılan dolgu işlemi ile kesilmiş,bu sırada denize uzanan iskelesi de ortadan kaldırılmıştır. Yol tarafındaki bahçe duvarı, bahçedeki büyük havuz ve müştemilat da apartman yapımı sırasında tamamen yıkılmıştır.

Köşk, bodrum katı üzerine üç kattan ibaretir. Oda ve salonlarının balkonları, dikdörtgenler prizması formundaki yapıya hareketlilik kazandırmaktadır. Bir büyük hol, bir salon ve dört büyük odadan oluşan plan, her katta tekrarlanmaktadır.

Caddenin karşı tarafındaki Selamlık, Ragıp Paşa’nın kızı için yaptırdığı köşke çok benzeyen, tek katlı bir yapıdır.

Köşklerin mimarı ve süsleme bakımından birçok ortak özelliği vardır. Tamamen kagir olan yapıların üst katları ahşap kaplamadır. Ahşap panjurlar ve balkonların dekoratif sütunlarıyla yapılara tamamen ahşap görünüş kazandırılmıştır. İç mekanda tavanlarda ve bunlara uygun desenli kornişlerde barok, rokoko, Türk neoklasiği gibi çok farklı üsluplar bir arada kullanıldığı bezemeler görülür. Duvarlarda ve kapılarda tezyinat olmadığı için tavan süslemeleri daha çok göze çarpmaktadır.

Ragıp Paşa’nın kızları Nahide, Ayşe ve Tevhide, 1936’da Yusuf Ziya Demiriz’e satılana kadar bu köşkte oturmuşlardır. Sonrasında defalarca el değiştiren yapı, kat kat kiraya verilmiş; Vehbi koç, Abidin Dino, Ömer Yüksel gibi birçok tanınmış isim bu köşkte kiracı olarak ikamet etmiştir.

Gerek Ragıp Paşa Köşkü gerekse Tevhide Hanım Köşkü, etraflarını çeviren yüksek duvarlar dolayısıyla caddeden iyi görünmemelerine karşın, deniz tarafından muhteşem bir görünüşe sahiptir.

Kaynakça:

Şimsek Mahmut Sami, İstanbul’un 100 Köşkü ve Konağı,Kültür Yayınları A.Ş., İstanbul 2011, s.70