Ayazma Camii, Üsküdar’da(http://www.degisti.com/index.php/archives/1085), aynı adı taşıyan semtte, Kız Kulesi’ne(http://www.degisti.com/index.php/archives/587) hakim bir sırtta yer alır. Sultan III. Mustafa, amcaoğlu  I. Mahmut ‘un 1740’lı yıllarda, İran elçisinin ikametgahına tahsis ettiği Ayazma Sarayı’nın yerine, annesi Mihrişah Emine Sultan ve ağabeyi Süleyman adına bu camiyi yaptırmıştır.

1758′de temeli atılan yapı, Ocak 1761‘de ibadete açılmıştır. Kapısına sonradan takılan levhaya göre caminin mimarı Mehmet Tahir Ağa’dır. Bina emini ise Topkapı Sarayı’ndaki belgelere göre İshak Ağa‘dır.

Caminin muvakkithanesi, hamamı, sıbyan mektebi ve dükkanları günümüze ulaşmamıştır. Etrafı duvarla çevrili geniş bir avlu ortasında yer alan caminin, üç bölümlü son cemaat yerine, yarım yuvarlak biçimli, on basamak merdivenle çıkılmaktadır. Avlunun kapıları üzerinde celi hatla yazılmış ayet-i kerimeler bulunur.

Ayazma Camii’nde, süslemelerde ve bazı mimari detaylarda, Barok özellikler göze çarpmakla birlikte, yapıya Osmanlı mimarisinin bazı görünüşleri hakimdir. Birkaç kez onarım gören caminin, ana mekanı dikdörtgen planlı olup, dört kemere oturan tek kubbe ile örtülmüştür. Yapının hünkar köşkü, harimin sol tarafına, camiye bitişik olarak inşaa edilmiştir. Sokak yönünde, taş konsollar tarafından taşınan köşk, sütunlu ve iki katlı olan bir galeriyle, caminin hünkar mahfiline bağlıdır. Caminin içinde bulunan ve sütunlar üzerinde taşınan hünkar mahfilinin, duvarları İtalyan çinilerle bezenmiştir.

Tabanı mermerle döşeli Ayazma Camii’nin, minberi oymalı renkli mermerden, mihrap içi kırmızı somakidendir. Vaaz kürsüsü, mihrap ve minber süslemesinde kullanılan çeşitli renkli taşlar ve hünkar mahfilinde kullanılan altın yaldızlı bezemeler, güçlü bir işçiliğin eseridir. Camide, kapı üstlerindeki yazıların Hattat Seyyit Abdullah’a, alçı pencerelerdeki yazıların ise Seyyit Mustafa’ya ait olduğu, imzalarından anlaşılmaktadır. Caminin güney cephesinde, küçük konsol çıkmaları üzerlerine oturan, kuşevleri görülmektedir.

Caminin, 1872 ve 1881’de fırtınadan yıkılan tek şerefeli minaresi, yeniden yapılmıştır. Yapının haziresinde, saraya mensup birçok kişinin mezarı bulunmaktadır.

Caminin geniş avlusunu çeviren duvarın bir köşesinde, camiyle aynı yıl inşa edilmiş ve manzum kitabesi şair Zihni’ye ait olan çeşmesi bulunur. Çeşme, mermer bir cepheye yapıştırılmış dört köşe bir paye şeklindedir.

Ayrıca caminin sağ duvarının dış köşesinde, Yenicamii muvakkiti Derviş Yahya Efendi’nin 1763’de yaptığı güneş saati vardır.