Halil Ethem Paşa Yalısı, Kanlıca(http://www.degisti.com/index.php/archives/6873) ile Çubuklu arasında, Çubuklu İskele Caddesi’nde yer alır. Yapı, Sultan II. Abdülhamit’in (1876–1909) sadrazamlarından Ethem İbrahim Paşa tarafından XIX. yüzyılın ikinci yarısında yaptırılmıştır. Sahilhanenin ilk sahibi olan Ethem İbrahim Paşa’nın iki oğlu; müzeciliğimizin ve sanat hayatımızın unutulmaz isimlerinden Osman Hamdi ve Halil Ethem beylerdir. Bu sebeple de yalı, farklı bir öneme ve değere  sahiptir.

Paşanın ölümünün sonra yalı, küçük oğlu Halil Ethem Bey’in adıyla anılmaya başlanmıştır. Çubuklu/Osman Hamdi Bey Yalısı olarak da bilinen yapı, barok bir plan üzerine, neoklasik üslupta inşaa edilmiştir. Yalının İtalyan bir mimarın eseri olduğu söylense de, bu bilgi kanıtlanmamıştır. Behçet Ünsal yalı için “…Batı dekorlu bir Türk yapısı olan bir sahilhane bu.”  der. 

Yapı, taş hizmet katı üzerine, iki ahşap/bağdadi katlıdır. Harem ve selamlık olmak üzere iki bölümlü simetrik düzende bir plana sahiptir. 90 m² alana sahip müşterek orta sofalı, iki yan sofalı ve iki bölümlü plan tipindedir. İki dış yüzü kavisli çıkmalı olan yalının bir subasman üzerindeki zemin katı taş, üzerindeki iki katı ise ahşaptandır. Her katta güney ve kuzeyde olmak üzere iki merdiveni, iki büyük sofası, bir büyük sofa/salonu, altı odası, iki tuvalet/ banyosu bulunmaktadır. Birinci katla ikinci kat arasındaki tek fark, sadece orta büyük sofanın, sonradan camekanla bölünmüş olmasıdır. Yalının çatı katı yoktur.

 Yapının tavanları aynen korunmuş; duvar panoları sonradan yapılmıştır. Tavan bezemeleri yalın ve zariftir. Yapıya kuzey ve güney yan cephelerindeki merdivenli kapılardan girilmektedir. Dış cephe görünümünde, birinci katta üçgen alınlıklı, demir şebekeli pencerelere yer verilmiştir. Üst kat pencereleri oldukça yalın olup, ahşap kepenklidir.

 Yalının harem bahçesinde bulunan selsebil, Kanlıca’daki Bahai Yalısı’ndan buraya getirilmiştir. Ayrıca bahçede kaskatlı bir havuz ile iki küçük mermer çeşmeye de yer alır. Eski hamamı, camekanlık ve mutfak haline getirilmiştir. Bahçedeki kayıkhanesi de su borusu geçirilirken kapanmıştır. Sahil yolu genişletilirken bahçe parmaklığı geri alınmış, çınar ağacı dışarıda kalmıştır. Kaskatlı havuzu 35 sene evvel yapılmıştır.

 1940’ların başında, yalıyı ünlü eczacı İbrahim Ethem Ulagay almış ve böylece ilk sahip İbrahim Ethem Paşa’dan sonra bir başka İbrahim Ethem, bu yalıya sahip olmuştur. Ulagaylar daha sonra yalıyı satmıştır. Halil Ethem Paşa Yalısı, uzun yıllar harap bir halde kalmış, 1988–1990 yıllarında Mimar Vildan Ak’ın projesi doğrultusunda  dışı tamamen, içi ¾ oranında yenilenmiştir. Bu çalışmalar sonunda yapının duvarları betona dönüştürülmüş ve dış cephesi ahşap kaplanmıştır. Mimari karakteri ve plan özellikleri ise bozulmamıştır.

Kaynakça:

O.Erdenen, Boğaziçi Sahilhaneleri I Anadolu Yakası, Kültür A.Ş, İstanbul 2006,s.61-65