Adile Sultan Kasrı, Üsküdar ilçesine bağlı Koşuyolu semtinde, Validebağı Sağlık Tesisleri içinde yer alır. Sultan Abdülaziz tarafından, küçük kız kardeşi Adile Sultan( 1826-1899) için 1853 yılında yaptırılmıştır. Mimarı, pek çok önemli yapıya imza atmış olan Nigoğos Amira Balyan’dır.

Sultan III. Selim, yaklaşık 200 yıl önce annesi Mihrişah Valide Sultan için Çamlıca’da bir bağ köşkü inşaa ettirmiştir. Mülkiyet Sultan Abdülmecit ( 1839–1861 )’e geçince, yapı annesi Bezmialem Valide Sultan’a hediye edilmiş; Bezmialem Valide Sultan, yurt içinden ve yurt dışından getirttiği bitki türleriyle araziyi modern bir botanik bahçesine çevirmiştir. Vefatından sonra Validebağ arazisi Altunizade ailesinin mülkiyetine geçer. Altunizade İsmail Zühtü Paşa, 1860 yılında burada muhteşem bir köşk yaptırır ve bir süre sonra da köşkü Sultan Abdülaziz’e armağan eder. Sultan Abdülaziz de köşkü yıktırıp, günümüzdeki yapıyı inşaa ettirir ve annesi Pertevniyal Valide Sultan‘a hediye eder. 1863 yıllarında ise yapı Adile Sultan( 1826-1899)’a yazlık saray olarak verilir.

Adile Sultan’ın ölümünden sonra yapıya, Sultan Reşat’ın üçüncü eşi Darrüalem Kadın yerleşmiş, o da 1909’da vefat edince yapı bir süre boş kalmıştır. Bina, 1916-1917 yıllarında kız öğrenciler için Dar_ül Eytam(Yetimler Yurdu)olarak düzenlenmiş ve Maarif Vekaletine bağlanmıştır. Cumhuriyet sonrasında, Dar_ül Eytam kapatılıp, “ Validebağ’ı Şehir Yatı Mektebi” olarak hizmet vermiş, Dar_ül Eytam’ın kapatılmasından sonra bir süre boş kalan yapı,1927’de Maarif Vekaleti- Validebağ Prevantoryumu’na dönüştürülür. Prevantoryum Mustafa Necati Bey’in girişimleriyle hizmete girmiş, tedavi gören çocukların eğitimleriyle de, kadrolu disiplin öğretmenleri ilgilenmiştir.

Cumhuriyet öncesi ve sonrasında Validebağ Kasrı ya da Validebağ Sarayı adıyla anılan yapıya, 1933’lü yıllardan sonra “Adile Sultan Kasrı” adı verilir. 1928 yılında kasrın kapasitesini arttırmak için, çatı katı yıktırılıp yerine ek bir kat yapılır. 1971’de kat ilavesinin binayı yıpratması nedeniyle yıkım kararı alınır ve yerine orijinal olmayan kırma çatı yapılır. 1973’te Validebağ Öğretmenler Hastanesinin açılmasıyla, prevantoryum olarak kullanılan Adile Sultan Kasrı hizmet dışı kalır. 1991’de dönemin İstanbul Milli Eğitim Müdürü Turgut Akan’ın önerisiyle, Öğretmenevi ve Kültür Merkezine dönüştürülmesine karar verilir.

354 dönümlük arazi içinde yer alan dikdörtgen planlı yapının, girişine çift kollu görkemli merdivenlerden ulaşılır. Kasrın birinci ve ikinci katlarında büyük orta sofa-salon bulunmaktadır. Giriş, gerek birinci katta, gerekse ikinci katta sahanlığa açılmaktadır. Bu mekanlar, sofadan üç basamak ve korkuluklarla ayrılmıştır. Başoda, büyük odalar ve servis-bekleme mekânlarıyla bağlantılıdır. Adile Sultan Kasrı 2005’de restorasyona alınmış,5 yıllık bir süreçten sonra 24 Kasım 2010’da öğretmenevi ve kültür merkezi olarak yeniden hizmete açılmıştır. Bu yenilenme sırasında, Hababam Sınıfı’nın ilk bölümlerinin burada çekilmesi dolayısıyla, odalardan biri Hababam Sınıf Müzesi olarak düzenlenmiştir.

Linkler:

Adilesultankasrı.net