Haydarpaşa Garı

Kadıköy’de(http://www.degisti.com/index.php/archives/524) bulunan Haydarpaşa Garı, İstanbul-Bağdat Demiryolu hattının başlangıç istasyonu olarak inşaa edilen tren garıdır. İstanbul’un Anadolu’ya ve Orta Doğu’ya açılan ilk kapısı (garı) olan Haydarpaşa gar binası, TCDD’nin ana istasyonudur. II.Abdülhamit döneminde 30 Mayıs 1906 tarihinde yapımına başlanan gar, 19 Ağustos 1908 tarihinde hizmete girmiştir.

Binanın bulunduğu bölgeye, Selimiye Kışlası’nın(http://www.degisti.com/index.php/archives/5843) yapımında büyük emeği geçen III.Selim’in paşalarından Haydar Paşa’nın adı verilmiş ve bu yere yapılan gar da onun adıyla anılagelmiştir. Binanın inşaatı “Anadolu-Bağdat Şirketi” adlı bir Alman şirketi tarafından gerçekleştirilmiş, şirketin genel müdürünün teşebbüsüyle garın önüne bir de mendirek inşaa edilmiştir. Ayrıca Anadolu’dan gelecek ve Anadolu’ya gidecek olan vagonların, ticari eşyasını tahmil ve tahliye edebilecek tesisler ve silolar da yapılmıştır.

İki Alman mimar O. RITTER ve H. CONU tarafından hazırlanan proje, bazı değişiklikler ve sadeleştirmeler yapılarak bugünkü haliyle uygulanmıştır. Binanın inşaasında Alman ustalarla birlikte İtalyan taş ustaları da çalışmıştır. Gar binası başlangıçta 2525 m² alana kurulmuş ve bugünkü kapalı kısımları ile birlikte 3836 m²’lik bir alana yayılmıştır. Yapı, Neoklasik Alman Mimarisi’nde, her biri 21 m. uzunluğunda, 1100 adet ahşap kazık üzerine inşaa edilmiştir. Taşıyıcı sistemi çelik karkas olup, döşeme sistemi putrelli volta döşemedir.

I.Dünya Savaşı’nda Anadolu’ya sevk edilmek üzere gar binasında depolanan cephaneler, Eylül 1917’de yapılan bir sabotaj sonucu infilak ederek büyük bir yangın çıkarmış; garda harekete hazır bekleyen ve gara girmekte olan cephane ve asker dolu çok sayıda vagon bu patlamayla yok olmuştur. Bu sabotaj sonucu çatısı imha olan ve büyük bölümü hasara uğrayan gar binası,yeniden onarılarak bugünkü şeklini almıştır. 1976’da aslına uygun olarak tekrar onarılan yapının 1983’ün sonunda, dış cepheleri ve iki kulesi restore edilmiştir.

Kasım 1979’da, Haydarpaşa mendireğinin biraz açığında, akaryakıt yüklü “INDEPENDENTA” isimli tankerin diğer bir gemi ile çarpışması sonucu meydana gelen şiddetli patlama ve hararetten dolayı, binanın O. LINNEMAN usta tarafından gerçekleştirilmiş olan çok değerli kurşunlu vitrayları hasara uğramış, akabinde aslına uygun olarak onarılmıştır.

28 Kasım 2010’da çıkan ağır bir yangından dolayı garın çatısı çökmüş ve 4. katı kullanılamaz hale gelmiştir.