Hüsrev Paşa Türbesi, Fatih’de, Hoca Üveyz Mahallesi Hüsrev Paşa Sokağı’nda yer alır. Mimar Sinan tarafından 1545 yılında inşaa edilen türbe, yine Mimar Sinan’ın eseri olan Bali Camii’nin karşısında yer alır. Paşanın türbesiyle birlikte yaptırdığı çarşı ve sıbyan mektebi günümüze ulaşamamıştır.

Hüsrev Paşa, Kanuni Sultan Süleyman (1520–1566) devri vezirlerinden olup, Sokollu Mehmet Paşa’nın ailesine mensuptur. Enderun’dan yetişmiş, devletin çeşitli kademelerinde bulunduktan sonra dördüncü vezirliğe yükselmiş, 1944’de Hadım İbrahim Paşa ile Divan-ı Hümayun’da ettiği bir kavga sebebiyle görevinden azledilmiştir. Yaşadığı haksızlığı kabul edemeyen Hüsrev Paşa, yemeden içmeden kesimiş ve 1545 yılı başlarında ölmüştür. Türbesi mezarının üzerine yapılmıştır.

Hüsrev Paşa Türbesi, Mimar Sinan’ın inşaa ettiği vezir türbeleri içinde en  gösterişlisi, en süslüsüdür. Yontma kesme taştan, sekizgen planlı türbenin, köşeleri yarım sütunlarla yumuşatılmıştır. Türbeyi örten kubbe geometrik zeminli, palmetli bir kasnak üzerine oturtulmuştur.

Her cephesi Osmanlı motifleri ile tezyin edilmiş türbede, giriş  cephesi dışındaki diğer cephelere, altlı üstlü pencereler açılmıştır. Bunlardan alt sıradakiler dikdörtgen söveli, üst sıradakiler ise sivri kemerlidir. Daha önceleri var olduğu kaynaklardan öğrenilen revak, günümüze gelememiştir. Giriş kapısı, kırmızı beyaz kilit taşlarından yapılmış, yayvan kemerlidir. Bu kemer ile daha üstteki Bursa kemeri arasına, yer yer Rumilerle süslü şu satırlar yazılmıştır:

Hak kıyametle inayet eylesin
Mustafa ona şefaat eylesin

İşitenler dediler tarihini
Daim Allah ona rahmet eylesin/Sene 952 (1545).”

Kitabenin üzerinde de tek satır halinde” Mezar-ı Hüsrev Paşa, rahmetu’ilahi aleyh” yazılıdır.

Türbenin içi  dışına göre oldukça yalındır. İç mekandaki mermer pencere şebekelerinden sadece biri günümüze ulaşabilmiştir. Kubbenin ortasında, kalem işi bir madalyon bulunmaktadır. Kubbeye  geçiş bir sıra mukarnas, sekizgenden on altıya geçiş ise üç sıra mukarnasla sağlanmıştır. Pencerelerin ahşap kanatları da günümüzde mevcut değildir.

Türbe içerisinde Hüsrev Paşa, İlyas Reis ve Hızır Reis gömülüdür. Yapı en son 1918’de Fatih ve çevresini kasıp kavuran yangında büyük hasar görmüş, 1950’lerde kısmi bir onarım geçirmiştir.  2010 yılında Hüsrev Paşa Türbesi kapsamlı bir restorasyona alınmıştır.

Kaynakça:

B.O. Ural,İstanbul’un 100 Mimar Sinan Eseri, İstanbul’un Yüzleri Serisi-30,Kültür A.Ş., İstanbul 2010, s.216,217

Kenthaber.com