Anadoluhisarı Fatih Sultan Camii, Anadoluhisarı-Kanlıca yolu üzerinde yer alır. Caminin yapım tarihi kesin belli olmamakla beraber, Fatih Sultan Mehmet zamanında Güzelcehisar tamir edilirken inşaa edildiği bilinmektedir. İstanbul Şehremini Emin Bey döneminde(1924-1926), Anadoluhisarı İskelesi önündeki meydan düzenlenirken yapı yıktırılmış; bugün bulunduğu yere yeniden yapılmıştır.

İki katlı, tek kubbeli, ahşaptan ilk camii, zamanla harap olunca 1883 yılında Sultan II.Abdülhamit’in emriyle onarılmıştır. İskele önünden 10-12 basamakla çıkılan giriş kapısı üzerinde, bu onarıma ait kitabe görülmektedir. Bugünkü Anadoluhisarı Fatih Sultan Mehmet Camii o devrin üslubunu yansıtan kagir bir yapıdır.

 Kare planlı, ahşap çatılı camiide, ilk yapısının sadece kare taşları kullanılmıştır. Caminin sivri kemerli, üç bölümlü, sonradan pencerelerle kapatılmış olan son cemaat yeri  de ahşap çatıyla örtülüdür. Doğu ve batı yönlerinde sivri kemerli açıklıklar bulunan son cemaat yerinin kemerleri arasında, tahta üstüne alçı kaplama palmetler yer alır. Ana mekanı ve daha alçak olan son cemaat yerini, çıtalarla kasetlenmiş bir saçak kuşatır.

Harimi aydınlatan pencerelerden üsttekiler sivri kemerli, alttakiler dikdörtgen sövelidir. Sivri kemerli pencereleriyle yapı, I. Ulusal Mimari dönemini yansıtmaktadır. Harimin kuzeyinde, mihrap ekseninde, kuzeybatıdan bir merdivenle çıkılan, iki ahşap direğin taşıdığı, fevkani bir mahfil yer alır. Çıtalarla kasetlenmiş ahşap tavanın ortasında, kare içine alınmış, merkezden kenarlara doğru genişleyen çıtaların oluşturduğu bir göbek meydana getirilmiştir. Minberi ahşaptır.

Kuzeybatı köşede harim duvarına bitişik olarak yükselen kesme taştan minarenin, altıgen geometrik geçmeli  korkuluklu şerefesi, kalın konsollarla desteklenmiştir. Taş külahının altında bir girland dizisi dolaşır. Oldukça yüksek kare kesitli kaidesi üzerinde, Tarihnüvis Muhtar Efendi’nin yazdığı bir kitabe bulunmaktadır :

Çünkü yanıp oldu harab, ihyasına kıldı şitab
Sultanı fâruki cenâb, Abdülhamit Hanı zeman,
Kıldıkça m’üminler namaz, itdikçe âşıklar niyaz
Ömrü hümâyunu diraz, kılsun Hüdai müstean
Muhtar tes’id eyledi, târihi muaccen söyledi,
Lütfetti tecdid eyledi, bu camî şâhi cihan.

1301 (M.1885)

Caminin bahçesinde 1987 yılında yapılmış sekizgen güzel bir şadırvan ile doğusunda lojmanlar bulunmaktadır.

Anadoluhisarı Fatih Sultan Camii‘nin Milli Mücadele’de ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bu yıllarda cami gizli bir karargah olarak kullanılmış; vatan müdafaasına koşan gönüllüler, Anadolu’ya davet edilen zabitler, cephane ve silah bu camide toplanıp ve Anadolu’ya sevkedilmiştir.

Kaynakça:

ahisar.com