İstanbul Özel Saint Joseph Fransız Lisesi veya eski ismiyle İstanbul Özel Saint-Joseph Fransız Erkek Lisesi, Kadıköy’de(http://www.degisti.com/index.php/archives/524) Dr. Esat Işık Caddesi’nde yer alır. Kısaca Saint-Joseph Lisesi veya Kadıköy Saint-Joseph olarak anılmaktadır. Saint-Joseph Lisesi, 1860’da Fransa’nın Reims şehrinde Saint Jean-Baptiste de la Salle tarafından temelleri atılmış olan Fransız Rahipleri Cemiyeti’ne (“Frères des Ecoles Chrétiennes”) bağlı bir kurumdur. Okul,ülkedeki en eski eğitim kurumlarından biri olmasının yanı sıra mezun ettiği öğrencilerinin kalitesi ile de tanınmıştır.

Okulun temeli 1857 tarihinde, Beyoğlu’nda, İmam Sokağı’nda “Pensionnat Saint-Joseph” adıyla atılmıştır. Bu binanın yetersizliğinden dolayı 1864’de Moda’ya(http://www.degisti.com/index.php/archives/9450) geçilmiş, Moda’daki okul binasının, sahipleri tarafından satılması üzerine Beyoğlu’na geri dönülmüştür. Mart 1864’de Sultan Abdülaziz, zamanın Kadıköy Belediye Başkanı Emin Paşa’ya hitaben İrade-i Seniyesi’ni belirten fermanıyla, mektebin inşasına izin vermiştir. Bu fermanın kaybolması üzerine, Sultan Abdülaziz’in veziri Hüsnü Paşa’ya hitaben yazılı, İrade-i Seniyesi’ni belirten 1870 tarihli fermanla, 16 Ağustos 1870’de okulun yapımına başlanmıştır.

Haziran 1870’de Beyoğlu’nda çıkan bir yangında okulun zarar görmesi  sebebiyle aynı yılın 2 Kasım’ında, daha boyaları bile kurumadan Kadıköy’deki binaya geçilmiştir. 3200m² araziye sahip, taş temel üzerine kurulu ahşap ilk bina, iki katlıdır.Taraça ve üçgen çatısı ile bugünkü merkez binasına çok benzemektedir. Zamanla artan ögrenci sayısıyla orantılı olarak, ilk yapılan merkezi binaya ilave binalar yapılmaya başlanmıştır. 1872’de, bugünkü satranç odası ve Lise Müdür Yardımcısı odasını kapsayan üç/dört katlı güneydoğu kanadı yapılmıştır. “Dépense” ve revirde görülen iç pencereler de  bu binadan kalmıştır. 1874’de tamamlanan güneybatı kanatta, Türk Müdür Başyardımcısı odasıyla (eski öğretmenler odası) tiyatro salonunu yer almaktaydı. 1875 ve 1876 yıllarında, biri güneybatı kanadının devamında, diğeri güneydoğuda olmak üzere halen kullanılan “Préau”lar(sundurma) yapılmıştır. 1885’de bugünkü “Caporal Evi” (eski fizik laboratuvarı) lojman olarak inşa edilmiş ve 1888’de güneydoğu kanadı “Préau” ya kadar genişletilmiştir.

Denize açılan U şeklindeki binanın ahşap merkezi, kanatlardan bir kat alçaktı. 1895’de, ana bina taş olarak bir kat yükseltildi ve üç metre genişletildi. 1903’de kurulan Ticaret Enstitüsü, derslerin ciddiyeti ve mezunlarına iyi işlere yerleşme olanağı vermesiyle, okulun ününü iyice arttırdı. 1906’da Ticaret Enstitüsü için kuzeydoğudaki binalar, 1907’de ise kuzeybatıdaki binalar inşaa edildi ve oyun bahçelerinin de düzenlenmesinden sonra okul bugünkü şeklini aldı.

1910’da Haydarpaşa’da Saint-Joseph’in bir şubesi olan Saint-Louis (daha sonra Yeldeğirmeni Kemâl Atatürk Ortaokulu oldu) açıldı. Yine aynı yıl okulun ünlü “Tabiat Bilgisi Müzesi”ni, Frère Possesseur Jean ve Frère Paramont-Félix, yıllarca Türkiye’nin ve dünyanın her tarafından topladıkları böcek ve taş parçaları ile kurmuşlardır.

1912’de Balkan Savaşı’nda, zamanın Okul Müdürü şimdiki Caporal Evi’ni, cepheden gelen yaralıların tedavisi amacıyla Kızılay’a tahsis etmiştir. 1913’de mekanik fırın açılmış ve okul 1940 yılına kadar ekmeğini burada pişirmiştir. Bu küçük ekmeğin (Petit-Pain) eski mezunların anılarında bıraktığı tatlı izden ötürü de mezunlar gününe Petit-Pain adı verilmiştir.  

Saint Joseph savaş sebebiyle 25 Eylül 1914’den 1919 Şubat’ına kadar “Yüksek Eğitim Enstitüsü” olarak kullanılmıştır. Okulda 1935 senesine kadar kadar her yıl, binlerce seyircinin katılımıyla Spor Bayramı yapılmış , ayrıca 1965 yılına kadar her yıl klâsik müzik konserleri verilmiştir. 1976-1977 öğretim yılına kadar yatılı olan okul bu tarihten itibaren gündüzlü olmuştur.1987 yılına kadar Erkek Lisesi olan Saint-Joseph, o yıl kapılarını kız öğrencilere de açarak karma olmuş ve ilk kız mezunlarını 1996’da vermiştir.

1972 yılında kurulan Saint-Joseph’liler Derneği, 1992 yılında kurulan Saint Joseph Lisesi Eğitim Vakfı ve Okul Aile Birliği, dayanışma içinde Saint-Joseph Fransız Lisesi’ni daha iyiye ulaştırmaya çalışmaktadırlar.

Türkiye’de sekiz yıllık eğitim sistemine geçilmesi ile ilkokuldan başlayıp imtihansız lise bölümüne devam etme şansı ortadan kalkınca, Küçük Prens adı ile Samandıra’da yeni bir ilkokul bölümü kurulmuştur. Saint-Joseph Lisesi Eğitim Vakfı 1998’de Özel Küçük Prens Anaokulu’nu, 1999’da da Özel Küçük Prens İlköğretim Okulu açmıştır.  Küçük Prens’ten mezun olanlar Saint Joseph lisesinde eğitimlerine otomatik olarak devam edememekte, OKS’de başarılı olmaları halinde Saint-Joseph Lisesi’ne girebilmektedirler.

Özel Saint-Joseph Fransız Lisesi Türk Millî Eğitim Bakanlığı’nın denetimi altında, Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak öğretimini sürdürmektedir. Mezunları arasında ünlü askerler, politikacılar, profesörler, büyükelçiler, iş adamları, sporcular, yazarlar, sanatçılar ve üst düzey yöneticiler vardır. Ali Fuat Cebesoy, İhsan Sabri Çağlayangil, Sönmez Köksal, Mehmet Altan, Enis Batur, Cahit Sıtkı Tarancı, Mustafa Toner, Bülent Akarcalı, Gökberk Ergenekon, Ahmet Vefik Alp, Faruk ılgaz, Tuncay Özilhan bu isimlerden sadece birkaçıdır.

Kaynakça:

G.Önce, Kendine Özgü Bir Semt Moda, İstanbul 1998, Kadıköy Belediyesi “Kültür ve Bilim Hizmetleri” Dizisi:2, s.99,100

Linkler:

http://www.sj.k12.tr/