Rahmi M. Koç Müzesi, Hasköy’de Haliç kıyısında yer alır. Müze, Türkiye’de sanayi, ulaşım, endüstri ve iletişim tarihine adanmış ilk önemli müzedir. Kurucusu Rahmi M. Koç’un kişisel çabaları, yapılan bağışlar ve süreli olarak verilen objelerle oluşturulan müzede, 13.yüzyıl usturlablarından 20.yüzyıl Harley Davidson motosikletlere kadar, sekizyüzü aşkın teknik antika eser sergilenmektedir. Müze1996 yılında Avrupa Konseyi “Yılın Müzesi Özel Ödülü”ne layık görülmüştür.

Hasköy Caddesi üzerinde bulunan ve 11.250 m²‘lik kapalı alana sahip olan müze, Lengerhane Binası,Tersane ve dış mekan sergi alanı olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Rahmi M. Koç Müzesi Lengerhane Binası’nda kurulmuştur. 1951 yılına kadar Maliye Bakanlığı’nca kullanılan yapı, bu tarihten sonra Tekel-Cibali Tütün Fabrikası’nın ispirto deposu olarak faaliyet göstermiştir. 1984’de geçirdiği yangın sonucu üst örtü sistemi büyük zarar gören Lengerhane kullanılamaz hale gelmiş, 1991 yılında Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı tarafından satın alınmıştır. Restorasyonu Garanti Koza firması tarafından yapılan orijinal binaya, camlı bir rampa ile geçilen bir yeraltı galerisi eklenmiş ve 2.5 yıl süren çalışmalar sonunda müze 13 Aralık 1994’de ziyarete açılmıştır.

Müzenin süratle büyümesi sebebiyle, genişleme planı doğrultusunda 1996’da,Lengerhane Binası’nın tam karşısında yer alan ve harabe görünümünde olan Hasköy Tersanesi satın alınmıştır. Tersane bünyesindeki on dört terk edilmiş bina ve tarihi kızak orijinaline sadık kalınarak restore edilmiş, böylece müzenin ikinci kısmı Temmuz 2001’de açılmıştır.

Lengerhane Binası

Sultan III. Ahmet (1703-1730) zamanında, 12. yüzyıldan kalma bir Bizans binasının temelleri üzerine kurulmuş olan Lengerhane, bugün ikinci sınıf tarihi eser kapsamındadır. “Lenger”  gemiyi yerinde tutmak için denize atılan zincir ve ucundaki çıpaya verilen isimdir. Bina Sultan III. Selim (1789-1807) döneminde Maliye Bakanlığı’nın kontrolüne verilmeden önce restore edilmiş, Cumhuriyet’in kurulmasından sonra ise Cibali Tütün Fabrikası olarak kullanılmıştır. Çatısı 1984 yılında çıkan bir yangında ciddi hasar gören bina,Rahmi M. Koç Müzesi ve Kültür Vakfı tarafından satın alındığı 1991 tarihine kadar boş kalmıştır.

Lengerhane Binası’nın yanında, dekoru ile 1930’ların Paris’ini yansıtan “Café du Levant” isimli, Fransız mutfağı ağırlıklı bir restoran bulunmaktadır.

 Hasköy Tersanesi

1861 yılında Şirket-i Hayriye tarafından kendi gemilerinin bakım ve onarımını yapmak üzere tesis edilen tersane, önceleri 2 atölyeden oluşurken zamanla genişletilmiştir. 45 metre uzunluğundaki ve buhar gücüyle çalışan kızak ,1884 yılında inşaa edilmiş ve bu kızağa 1910 yılında elektrik gücüyle çalışan ikinci bir kızak eklenmiştir. 1938 yılında hizmete giren ve yarım yüzyıldır hizmet veren Kacatas ve Sarıyer gibi ilk yapılan bazı feribotlar da bu tersanede imal edilmiştir. Tersane, 1984 yılında Ulaştırma Bakanlığının kontrolüne geçmeden önce, değişik kamu kuruluşları tarafından kullanılmış, 22 Ağustos 1996 yılında Rahmi M. Koç Müzesi ve Kültür Vakfı tarafından satın alınmıştır.

Lengerhane ve Tersane bölümlerinde, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’ne ait bazı alet ve makineler ile uçaklar,lokomotifler, modeller ve oyuncaklar, matbaa makineleri, iletişim aletleri, denizcilik koleksiyonu, bilgisayar tarihine ait objeler, motosiklet ve bisikletler, at arabaları,kağnılar, klasik otomobiller, tarımla ilgili objeler, zeytinyağı fabrikası ve su altı koleksiyonu sergilenmektedir.

Tekel Arazisi

2004 yılında Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı, müzenin kuzey tarafından bitişiğinde bulunan ve önceden Tekel’e ait olan parselin satış ihalesine katılmış ve kazanmıştır. Bir süre otopark ve çocuk oyun alanı olarak kullanılan bu 7000m²’ lik alan, yapı izinlerinin alınmasından sonra birtakım ilavelerden sonra 2007 yılında açılmıştır.

Bu bölümde; Hasköy-Sütlüce Demiryolu ve İstasyonu (60cm darhat), Koç Üniversitesi  kürek takımı tesisi,    Elmalı Barajı buharlı pompa motorları, aralarında kurtarılmış B-24 ‘Hadley’s Harem’  de bulunan klasik uçaklar, rüzgarla çalışan su pompası, ‘Turgut Alp’ gemisi maçunası, atlıkarınca ve çocuk oyun alanı ile otopark bulunmaktadır.

Müzenin Haliç kıyısında bulunan ön avlusunda, etkinliklerin düzenlenmesi yanında, bir Douglas-DC3 uçak, TCG Uluçalireis Denizaltı, Vernicos Irini buharlı römorkör ve endüstriyel arkelojik örnekler sergilenmektedir. Ayrıca 130 kişilik konferans salonu, çarşı, tekne ve gemi makineleri bulunmaktadır.

Sanayi ve ulaşım başta olmak üzere binlerce önemli objeden oluşan Rahmi M.Koç Müzesi’nde sergilenen eserlerden bazıları:

TCG Uluçalireis Denizaltı : 1944 yılında Portsmouth Tersanesi’nde,  BALAO/TENCH sınıfı USS THORNBACK (SS-418) olarak, 93m uzunluğunda ve 2,400 ton olarak inşa edilmiştir. 1946’da aktif görevden alınıp yedek filoya katılana kadar 2. Dünya Savaşı süresince Japonya’ya karşı görev almıştır. 1950’lerin başında en üst Guppy tadilatı görerek 1953’de tekrar hizmete girmiştir. USS THORNBACK 2 Temmuz 1971’de Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na katılmış ve kendisine TCG Uluçalireis adı ve S-338 borda numarası verilmiştir. 2001’de müzeye devredilmeden önce, 30 yıl kadar Türk Deniz Kuvvetlerinde hizmetlerde bulunmuştur.

M/V Fenerbahçe Gemisi:Fenerbahçe Gemisi, eşi Dolmabahçe Gemisi ile birlikte 1952’de İskoçya Glasgow’da William Denny & Brothers Dumbarton tezgahlarında yapılmıştır. Bahçe tipi gemilerden olan gemi, Şirket-i Hayriye’de 14 Mayıs 1953’de hizmete girmiştir. Uzun yıllar Sirkeci-Adalar-Yalova-Çınarcık arasında sefer yapan Fenerbahçe Gemisi, genel görünümü ve iç dekorasyonu ile geleneksel İngiliz karakterini yansıtır. Her biri 1.500 beygir gücünde 2 adet Sulzer dizel motoru bulunan, çift uskurlu ve saatte 18 mil hız yapabilen gemi, büyük bacası ve özellikle ahşap aksamı ile göz doldurmaktadır.

Geleneksel Dükkanlar:Rahmi M.KoçMüzesi’nin en ilginç yerlerinden biri olan dükkanlar, çekici bir cadde üzerinde sıralanmıştır. Bu dükkanlar arasında, bilimsel aletler dükkanı , ayakkabıcı, demirci, gemi donanımı, eczane ve oyuncakçı bulunmaktadır.

1917 Albion Röntgen Aracı:  Ünlü İskoç şirketi Albion, özellikle, ürettiği kamyon ve otobüs gibi ticari araçlarla tanınmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Ordusu tarafından en çok kullanılan şasilerden biri olan bu araç, kuvvetli ve güvenilir olmasıyla tanınmıştır.  Sergilenen araç Ocak 1917’de sadece şasi olarak ısmarlanmış (kasası ve X-ray cihazı daha sonra İngiltere’de takılmıştır) ve muhtemelen Muttefik Kuvvetler ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki çatışmalarda görev almıştır. Araç, savaştan sonraki yıllarda Türkiye’de bir süre kullanılmış, 2001’de müze tarafından depoya yerleştirilmiş ve daha sonra müze atölyesinde restore edilmiştir.

Douglas DC-3 ‘Dakota’ : 1940 ve 1950’lerde sivil havacılık tarafından kullanılan, 1935 yılında ilk uçuşunu yapan DC-3, 1986’da Türkiye’ye getirilmiştir.

Saltanat Vagonu: 1866 yılında, Saltley Birmingham’da, Metropolitan Carriage & Wagon Company’de Sultan Abdülaziz için üretilmiş ve kendisine İzmir – Aydın hattında sefer yapan Osmanlı tren yolu şirketi tarafından hediye edilmiştir. Sultan bu vagonu 1867 yılında Avrupa turu esnasında kullanmıştır. Vagon, müze atölyesinde 1998 yılında restore edilmiştir.

Thomas Edison Patentli Modeli : 1876 patentli, Thomas Edison tarafından yapılmış olan ve koleksiyonun en önemli parçalarından biri olan bu parça, telgraf sisteminin gelişimini sağlayan ve telgraf ile semboller yerine, harflerin gönderildiği bir modeldir.

Hasköy-Sütlüce Demiryolu: 1960’lardan bir Ruston and Hornsby dizel ile veya 1970’lerden Baguley-Drewry ile çekilen tarihi vagonlarla bu demiryolu üzerinde kısa bir tur yapılmaktadır. 700 metre demiryolu hattı, 6 makas, 2 yan hat, 2 geçiş hattı, bir peron ve istasyon binası, bir bakım kanalı, kömürlük, kül boşaltma kanalı ve bir cendere bulunmaktadır. Tren seferleri haftasonları her saat başında gerçekleşmektedir ve müze ziyaretçilerine ücretsizdir.

Rahmi Koç Müzesi Açılış Kapanış Saatleri:

Müze, Salı-Pazar günleri arasında aşağıdaki saatlerde açıktır:

Salı ve Cuma Günleri : 10:00 – 17:00

Cumartesi – Pazar ve Bayram Günleri : 10:00-18:00    1 Nisan – 30 Eylül :10:00-20:00

Müze, Pazartesi günleri, dini bayramların arife ve ilk günü ile yeni yılın ilk günü kapalıdır.

Rahmi Koç Müzesi Giriş Ücretleri:

Müze   :  Yetişkin-12.5 TL.      Öğrenci-6 TL.

Denizaltı:  Yetişkin-7 TL.       Öğrenci-5 TL.

Keşif Küresi: Yetişkin-3 TL.     Öğrenci-2 TL.

 

 

Kaynakça:

Rahmi M. Koç Müzesi Web Sitesi

wikipedia.org