İsmail Bey/Başmabeynci Arif Bey Yalısı, Beylerbeyi İskelesi arkasında, İskele Caddesi(Arabacılar Sk.)’nde yer alır. Yalı, önündeki kayık/motor sığınağından dolayı “Havuzlu Yalı” ,”Halil Paşa Yalısı”, çoğunlukla da ” Başmabeynci Arif Bey Yalısı” olarak da anılmaktadır. 1840-1850 yılları arasında Damat Abdullah Paşa’nın torunu olan İsmail Bey tarafından yaptırılmıştır.

 İlk yapılan üç katlı, çifte bina şeklindeki sahilhane, yalıdan ziyade konak gibi inşaa edilmişti. Kuzey yönündeki selamlık dairesi kıyıdan arkaya doğru uzanıyor ve müşttemilat binalarını içeriyordu. Birinci ve ikinci kat planında, dikdörtgen orta sofası iki başında çıkmalı odalar yer alıyordu. Haremin cephe uygulaması, ölçülü pencereleri, eliböğründeli cumbası ile  daha klasik tarzdaydı.

Yalının hassa mimarlarından Sarkis Balyan veya Amira Karabet Balyan tarafından inşaa edildiği düşünülmektedir. Ahşap/bağdadi yapıda neoklasik ve ampir özellikler görülür. Üslubu Kandilli’deki(http://www.degisti.com/index.php/archives/2507) Abut Efendi Yalısı(http://www.degisti.com/index.php/archives/1383) ile benzerlik (özellikle çatıya giren üst sofa tavanı ve merdiven korkulukları) göstermektedir.

Ocak 1977’de tamamen yanan İsmail Bey Yalısı,  betonerme bir apartman olarak yeniden inşaa edilmiş, dış mimarisinde ise ahşap görünümü korunmuştur. Yangından sonraki durumu ile cephesi 11.64m, derinliği 23.66 m olan, çıkmaları kenarlarda, cephesi 11.60, derinliği 23.25m olan ve çıkması ortada, iki ayrı bina gibi gözükmektedir. 3.40m olan zemin ve birinci kat yükseklikleri üçüncü katta 3.85 metredir.

İstanbul Boğazı’nın (http://www.degisti.com/index.php/archives/511) konak görünümünde ender büyük sahilhanelerinden biri olan Arif Bey Yalısı, 18 oda, 4 sofa, 4 yüklük, 2 aydınlık, 4 hela, 2 kiler, 2 taşlık ve 2 dükkandan müteşekkildir. Deniz cephesinde ikinci ve üçüncü katlarda on sekizer pencere olup , boş kısımları dolu kısımlarından çok fazladır.

Yalı, İsmail Bey’den kızı Sabire Hanım’a , ondan ise kızı Risale Hanım’a ve oğlu Nazım Bey’e, sonrasında ise Risale Hanım’ın oğulları İzzettin ve Hayrettin Bey’lere intikal etmiştir.  1973’de binanın harem ve selamlık bölümleri ayrılmış; selamlık İzzettin Bey’in oğlu Arif Aybar’la Mehlika Çapaner’e intikal etmiş, güney bölümü ise Ramiz Cura’dan Cemal Cura, Mukaddes Nokay, Kadriye Acundatek ve Nurhayat Başkan’a intikal etmiştir.

Kaynakça:

O.Erdenen, Boğaziçi Sahilhaneleri I Anadolu Yakası, Kültür A.Ş., İstanbul 2006, s.306-309