Ayios Yeoryios Kiparissas Kilisesi, Samatya’da (http://www.degisti.com/index.php/archives/2722) Orgeneral A.Nafiz Gürman Caddesi ile Büyük Kuleli Caddesi arasında yer alır. Yapı Bizans zamanında selvilik içinde olduğundan Ayios Yeoryios Selvili anlamına gelen Ayios Yeoryios “Kiparissas” ismini almıştır.

Hristiyanların en eski kiliselerinden biri olan yapının ismine, Trifon Karabeynikov ve Paterakis’ e ait kilise kataloglarında rastlanmaktadır. Kilise, meyilli bir arazinin kuzey tarafındaki yoldan iki metre aşağıda, yüksek duvarlı bir avlunun içindedir. Bizans döneminde varlığı bilinen bu kiliseden, 1652 de İstanbul’a gelen Antakya Patriğinin katibi Paulus “içinde çok kıymetli ikonaların bulunduğu kubbeli bir Bizans bazilikası” olarak bahseder.

1782 yangınında harap olan kilise, Patrik I.Konstantinus zamanında Mimar Nikolaos Nitkitadis’in hazırladığı proje kapsamında 1834’de yeniden inşaa edilmiştir. Yapı 1966 yılında Vasilios Athanasiades’un maddi yardımlarıyla büyük bir onarım görmüştür.

Ayios Yeoryios Kiparissas Kilisesi, kaba taş ve tuğladan yapılmıştır. Köşeler düzgün kesme taşla inşaa edilmiş, pencere çerçeveleri dışarıdan tuğlayla örülmüştür. Kuzey ve güneyden girilen avlusunun, güneydoğusunda yerleşim birimleri bulunmaktadır. Kilisenin dışındaki güneydoğu ucunda eski “Metamorfosis Ayazması” yer alır.

Kilise üç nefli, kubbeli bir bazilika planındadır. Sonradan eklenmiş olan narteksine batı ve güneyden girilir.  Narteksin güneyi camla bölünmüş, ayin sonrası toplantılar için yer ayrılmıştır. Orta nefin üzeri sekizgen kasnaklı, her yüzünde bir pencerenin yer aldığı, üzeri kiremit örtülü, basık bir kubbe örtülüdür. Apsis ve iki yanındaki diakonikon/protesis hücrelerinin apsisleri yarım yuvarlak olarak dışarıya çıkıntılıdır.

Kilisenin güneybatısındaki iki basamaklı despot tahtı, kuzeybatısında bir kaide üzerinde yer alan ambonu ve ikonastasisi ahşaptan yapılmış olup, üzerleri geometrik ve bitki motiflerle tezyin edilmiştir.

Kaynakça:

E.Şarlak, İstanbul’un 100 Kilisesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş Yayınları,İstanbul 2010, s.41,42

Sanattarihi.net

Siyah-beyaz fotoğraf Cuneytgok.blogspot.com’dan alınmıştır.

2.fotoğraf Caner Cangül’e aittir.