III.Murat Türbesi, Ayasofya Müzesi(http://www.degisti.com/index.php/archives/5873)bahçesinin güney köşesinde yer alır. Ayasofya haziresinde bulunan üç türbeden ikincisidir.

Kapısı üzerindeki kitabesi III.Murat’ın ölüm tarihi olan 1595’i verse de, yapının sultanın ölüm tarihinde hazır olmadığı bilinmektedir. III.Murat bu türbeye defnedilmeden önce II.Selim Türbesi’nin(http://www.degisti.com/index.php/archives/10831) yanında hazırlanan bir mezara gömülmüş, üzerine de bir otağ kurulmuştur. İnşaasına 1595’de Mimar Davut Ağa tarafından başlanan yapı, yardımcısı Mimar Dalgıç Ahmet Ağa tarafından 1600’de tamamlanmıştır.

Türbenin konumu, gömülme noktasının seçimindeki aksaklık dolayısıyla problem yaratmıştır. Yapı II.Selim Türbesi’ne fazlasıyla yaklaşmış, bu sebeple simetri bozulmuş ve köşelerden biri geriye çekilmiştir. Ayrıca yerleşim alanının sıkışıklığı, Şehzadeler Türbesi ile bitişmeyi gerektirmiştir.

III.Murat Türbesi, altıgen planlı, çift kubbeli, dıştan mermer kaplı ve ön tarafta üç açıklıklı ravağı bulunan en büyük Osmanlı türbelerinden biridir. Abanoz ağacından yapılmış kapısı, ağaç işçiliğinin en güzel örnekleri arasındadır. Kapının sağ ve sol kanatlarındaki “Küllü nefsin Zâikatü’l- mevt sümme ileyna terceün” ayetinin yazılı olduğu, sedef kakmalı kareler Dalgıç Ahmet Ağa’ya aittir.

Kubbeler doğrudan doğruya duvarların üzerine oturtulmuştur. Yani Mimar Sinan’ın Kanuni Sultan Süleyman(http://www.degisti.com/index.php/archives/4621) ve Sultan II. Selim türbelerinde uyguladığı sistem tekrar edilmiştir. İç mekanda altı sütun, ortadaki sandukalar ile dış duvarlar arasındaki koridoru meydana getirir. Duvarlar, sekilerden itibaren 4.20 m. yüksekliğe kadar, XVI. yüzyılın mercan kırmızısı rengindeki çinilerle kaplıdır. Pencere ve dolapların etrafı çiçekli bir bordür ile çevrelenmiş, aralarda kalan duvar yüzeyleri, kırmızı palmet, yeşil kıvrık yaprak, mavi şakayık ve Çin bulutlarından oluşan çinilerle tezyin edilmiştir. Bunlar renk, kalite ve kompozisyon yönünden yapıldığı dönemin en güzel örnekleri arasındadır. Pencerelerin üzerini, lacivert zeminli, beyaz ve celi-sülüs ile yazılmış Besmele ve ayetleri kapsayan bir yazı kuşağı çepeçevre dolaşmaktadır. İç mekandaki büyük sivri kemerler kalem işleri ile bezenmiş, ayrıca pandantiflerin ortasına birer dairevi madalyon yerleştirilmiş ve buraya Esma-i Hüsna yazılmıştır. Kubbe de yazı ve çeşitli motifler vardır. Ortada Besmele ile birlikte Fatiha suresinin bulunduğu bir madalyon yer almaktadır. Ayrıca İsmi Celal ve İsmi Nebi’nin tekrarlandığı kufi bir yazı şeridi de dikkati çekmektedir.

Türbede çeşitli ölçülerde 50 sanduka bulunmaktadır. Sultan III. Murat başta olmak üzere, hasekisi ve Sultan III. Mehmet’in annesi Safiye Sultan, III. Murat’ın kızları Fahri, Mihriban ve Fatma sultanlar ve ayrıca 20 kızı, Sultan I.Ahmet’in şehzadesi Kasım, Sultan III. Mehmet’in tahta çıktığı sırada öldürülen 20 şehzadesi, 20 kızı, Sultan İbrahim’in bir şehzadesi ve iki kızı gömülüdür.

Kaynakça:

Tanyeli Uğur, “III.Murat Türbesi”,Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul1994

ayasofyamuzesi.gov

tas-istanbul.com