Ayia Triada Kilisesi, İstanbul Taksim‘de, Sıraselviler Caddesi ile İstiklal Caddesi‘nin kesiştiği üçgende, Meşelik Sokak’da yer alır. Yapı,İstanbul’daki en büyük Rum Ortodoks kiliselerinden biridir.

1865 yılındaki kolera salgını nedeniyle Şişli’ye nakledilen mezarlık arsası üzerine inşaa edilen kilise,neogotik üslupdaki cephesi, kubbe yapısındaki Bizans mimarisi etkisi, Ortaçağ etkili pencereleri ve neoklasik çan kulesiyle seçmeci bir üsluba sahiptir.

Kubbeli bazilika planında inşaa edilmiş olan kilise, P atrik III. İoakim (1878-1884) zamanında 14 Eylül 1880 tarihinde ibadete açılmıştır. Ayia Triada Kilisesi’nin ilk projesi mimar Potessaro’ya aittir fakat sonrasında inşaatı Vassilaki İoannidis tamamlamıştır. Narteksinde yer alan kitabede ayrıca Y.Zarifis,E.Eugenides,S.Skilistsis ve G.Koronainos’un da yapının inşaası için yardımda bulundukları yazılıdır. Kilisede bulunan İsa, Meryem ve aziz tasvirlerini,ressam Sakellarios Maglis yapmıştır.Mermer süslemeler ise Aleksandros Krikelis’e aittir.

Patrik IV. Dionisios, cemaatin mezarlık ihtiyacı için 1672 de Mehmet Çelebi’nin 30 dönümlük tarlasını, İoannis Topazi adına satın alarak bir bölümünü hastane diğer bir bölümünü de mezarlık olarak düzenlemiştir. “Beyoğlu Ospitali” adı ile tanınan hastahane binası daha sonraki yıllarda “Stavrodromi Veba Hastahanesi” olarak kullanılmıştır.Bugün yapının yerinde İstiklal Caddesindeki Fransız Konsolosluğu yer alır.

Rum mezarlığının içine ise Ayia Yorgi’ye ithaf edilmiş ahşap bir kilise yapılmıştır. Tanzimatın ilanından sonra bu ahşap kilise yıkılmış,yerine Zapyon Kız Lisesi inşa edilmiştir. Ayrıca mezarlığın bir kısmı kaldırarak,13 Ağustos 1867’de,bugünkü Ayia Triada Kilisesi’nin inşasına başlanmıştır. 13 yılda tamamlanan yapı,Patrik III. İoakim (1878-1884) zamanında,14 Eylül 1880 tarihinde ibadete açılmıştır.

Ayia Triada Kilisesi, yüksek duvarların çevrelediği geniş bir avlu içerisindedir. Avluda kiliseye ait lojman ve diğer idari binalar ile “Ayia Yorgi” ye ithaf edilmiş bir ayazma vardır.  Doğu-batı ekseninde bulunan düzgün kesme taştan yapı, kare içinde haç planlı ve kubbeli bir plana sahptir. Orta mekanı üzerinde yüksek kasnaklı, oldukça  gösterişli bir  kubbe dikkati çeker. Kubbe kasnağında on iki yarım yuvarlak kemerli pencere yer alır. İki yanda yükselen çan kulelerini, çinko kaplı kubbeler örtmektedir.

Ana mekanda yan nefleri ayıran sütunların kaideleri sekizgen, başlıkları ise korinttir.  Kilisenin doğu ve batı cephesindeki alınlıklarda açılan gül pencereler, dikkat çekicidir.

Yapı genel olarak  XVIII.yüzyıl Avrupa eklektik mimarisinin bütün özelliklerini devasa görünüşü ile taşımaktadır.

Kaynak.ça:

E.Şarlak, İstanbul’un 100 Kilisesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş Yayınları,İstanbul 2010, s.93-95