Mahmut Nedim Paşa Yalısı – Hacı Feyzi Efendi Yalısı

Mahmut Nedim Paşa Yalısı-Hacı Feyzi Efendi Yalısı, Vaniköy’de, Vaniköy Caddesi üzerinde yer alır. Yalı, XIX. yüzyılın ikinci yarısında Viyana Sefiri Mahmut Nedim Paşa tarafından yaptırılmıştır. Daha evvel burada bulunan ve Mahmut Nedim Paşa’nın büyükbabası Selim Sabit Efendi’ye ait olan yalı yıkılmış; çevresindeki yalıların da arsaları da satın alınarak, bugünkü yapı inşaa edilmiştir.

Eklektik üsluptaki yalı, iç sofalı plan düzeninde, geleneksel Osmanlı ev mimarisinde yapılmıştır. 13 odası ile iki sofası bulunmaktadır. Yapıda, bağdadi sıvalı ahşap karkas sistemi uygulanmıştır. Yalıda en çok, iki katlı haremin bir bölümünü oluşturan ve harem ile içeriden bağlantısı bulunan üç katlı, üzeri piramidal külahlı, bir kule dikkat çeker. Bu kulenin her katında bir oda vardır. Behçet Ünsal, Mahmut Nedim Paşa Yalısı için ”Garip külahlı kulesi ile esas yalı birbirine yabancı kalmaktadır; Boğaziçi’nin doğası ile anlaşmayan bir itbal yapısıdır.” der.

Yapının katları birbirinden sade bir silme ile ayrılmış ve cephelere altlı üstlü dikdörtgen söveli, altışar pencere açılmıştır. Hamam ve mutfak kısımları, haremin zemin kat sofası ile bağlantılıdır. İki bölümlü hamam, dökme mozaik zeminlidir. Mutfak bölümü, gördüğü onarımlarla özgünlüğünü kaybetmiştir.

Selamlık bölümü 1960’lı yıllarda yanmış, 1975’de Y. Mimar Sedat Hakkı Eldem tarafından eski yerinden biraz daha geriye çekilerek yeniden yapılmış ve denize bakan cephesi ile çatısı dışında tümüyle değiştirilmiştir. Selamlık uzun yıllar Kızılay’ın mülkiyetinde kalmış, en son Kızılay Hemşire Yurdu olarak kullanılmıştır.

Eski kaynaklarda, yalının içeriye kadar uzanan geniş bir kayıkhanesinin olduğundan ve buraya iki saltanat kayığının sığdığından bahsedilmektedir.

Harem bölümü odalarının tavanları, geniş ve uzun tahtalardan oluşturulmuş, geometrik desenlerle tezyin edilmiştir. Bahçenin harem bölümüne bitişik küçük bir yapı daha bulunmaktadır. Günümüzde değişikliğe uğramış bu yapının, Mahmut Nedim Paşa’nın oğlu Prof. Nebil Bilhan’ın Kütüphanesi olduğu söylenmektedir. 2004 yılında Yalçın Sabancı’nın 7 milyon dolara satın aldığı Mahmut Nedim Paşa Yalısı’nın, geçirdiği restorasyon sonrası bugünkü değeri 65 milyon dolardır.