Fener Rum Erkek Lisesi, Fatih’e bağlı Fener semtinde, Sancaktar Yokuşu’nda yer alır. İstanbul’da faaliyet gösteren çok az sayıdaki Rum eğitim kurumlarından biridir. Günümüzdeki adı Özel Fener Rum Lisesi ve İlköğretim Okulu’dur. Gerek mimari yapısı gerekse tarihsel değeri ile İstanbul’un en görkemli binalarından biri olan okul, Fransa’dan getirtilen kırmızı tuğlalarla yapıldığı için halk arasında “Kırmızı Okul” diye de anılmaktadır. Yapı, mezunlarından mimar Konstantinos Dimadis tarafından 1881’de inşaa edilmiştir.Büyüklüğünden dolayı sıkça Fener Rum Patrikhanesi zannedilir.  

İstanbul´un fethinden sonra Bizans´ın yönetici sınıfı ve tüccarları, şehri  terk ederek, Ege adaları, İtalya ve Fransa´ya sığınmıştır. Fatih Sultan Mehmet, 1454´te, tüm İstanbullu Ortodoksları kente geri çağırmış, Ortodokslar´ın kendi dillerinde eğitim yapabileceklerini, patrikhanelerini yeniden ihya edebilecekleri ve tüm ibadetlerinin eskiden olduğu gibi serbestçe yerine getibileceklerini bildirmiştir. Patrikhane, o dönemde Fatih Camii´nin bulunduğu, Oniki Havariler Manastırı´na yerleştirilmiş, daha sonra Fethiye Kilisesi´ne nakledilen Patriklik makamı son olarak Fener´deki bugünkü yerine taşınmıştır.

Patrik Gennadios ile Fatih Sultan Mehmet arasında yapılan anlaşma gereği, 1454´te Fener sınırları içinde bir okul kurulmuştur. Fener Rum Lisesi, Fetihten önce faaliyet gösteren “Patriklik Akademesi”nin bir devamı olarak bilinir.  Zaman içinde okul çeşitli isimler almıştır. “Patrikhane Akademisi”, “Büyük ve Rum Halkının Müzesi”, “Şehirlerin Kraliçesinin Müzesi”, “Kırmızı Okul”, “Mekteb-i Kebir”, “Birinci Akademi”, “Kuruçeşme Rum Halkı Müzesi” v.b. Burada müze Antik Yunan zamanındaki: “Güzel sanatların, kültürün, müziğin, şiirin ve felsefenin geliştirildiği yer.” anlamıyla kullanılmaktadır.

Kaynaklara göre okulun ilk müdürü, aynı zamanda Patrik Gennadios’un da öğretmeni olan Matheos Kamariotis’dir. Osmanlı İmparatorluğu´nun en yüksek mevkilerinde görev almış bulunan pek çok Fenerli Rum, baştercüman, Eflak ve Boğdan beyleri, patrik ve yüksek din görevlileri, bu okuldan yetişmiştir. Okulun yükselişi 16.yüzyıl sonlarında Patrik II.İeremia döneminde başlamış ve müdür Georgioa Aitolos ile Aristotelist Leonardo Mindonio zamanında en üst düzeye ulaşmıştır.

Okuldan mezun olanlar dönemin Rum ve Osmanlı toplumunda üst yönetici tabakayı oluşturmuşlardır. Okul,1804 yılında Boğaziçi’nde Kuruçeşme’ye taşınmış ve kesin olarak 1850 yılında tekrar Fener semtine dönerek Patrikhane karşısındaki binada eğitim hizmetine devam etmiştir. 1881 yılında Patrik 3.İoakim  döneminde, Rum zenginlerin bağışlarıyla, mimar Kostantin Dimadis tarafından planlanan ve bugün kullanılan bina inşaa edilmiştir.

Okulda okutulan dersler teolojik ağırlıklı, antik ve çağdaş felsefe, klasik filoloji ve edebiyattı. Hocaları arasında da çok ünlü yazar ve araştırmacılar bulunuyordu. Felsefe bölümü, okulun 17. ve 18. yüzyıllarda “Akademi” ünvanını almasını sağlamıştır. Okul 1861´den sonra klasik eğitim veren bir liseye dönüşmüş, 1903´te okulun bünyesine, ilkokul öğretmeni yetiştirmeye yönelik, klasik filoloji ve pedogoji eğitimi veren bölüm eklenmiştir. Cumhuriyetten sonra ise okul Fener Rum Erkek Lisesi adını almıştır. Okulların karma olmasından sonra, hemen bitişikteki bir binada eğitim gören kız öğrenciler de Fener Rum Erkek Lisesi binasına taşınmıştır.  4+1 yıllık eğitim veren okulda öğrenim dili Türkçe ve Yunancadır.

Okulun bulunduğu arsa, döneminin önemli şahsiyetlerinden biri olan şair, yazar ve tarihçi Moldavya Prensi Dimitri Kantemir’e aittir. Binanın kuşbakışı görünümü kanatlarını açmış bir kartala benzer. Yapı, geniş ve yüksek cephesi, kırmızı ateş tuğlaları ve ortasındaki kubbeli kalın kulesiyle dikkatleri çeker. Dış cephesi tuğladan ve granit taştandır. Biri giriş olmak üzere toplam dört kattan oluşan binanın toplam 3020 metrekare kullanım alanı bulunmaktadır.

Giriş katında, mutfak, yemekhane, soyunma odaları, tuvaletler, kazan dairesi, kış beden eğitimi salonu ve arşiv bulunmaktadır. Ayrıca bu katta, okulun eski kitaplarının bulunduğu bir bölüm de bulunmaktadır. Birinci katta, okulun ana girişi ile bunun sağ ve solunda müdür ve müdür yardımcısı odaları, kalem ve muhasebe odaları, öğretmenler odası ve dört sınıf bulunmaktadır. Ayrıca okul arşivinin bir kısmı da burada bulunmaktadır. İkinci katta, okulun meşhur tören salonu, beş sınıf, okul kütüphanesi ile doktor ve psikolog odaları bulunmaktadır. Üçüncü katta kimya laboratuarı, fizik laboratuarı ve amfisi, biyoloji müzesi, İngilizce laboratuarı, bilgisayar laboratuarı ile resim iş atölyesi bulunmaktadır. Kubbeli kule kısmında, iki kat ve İstanbul’un panoramik seyredilebileceği bir balkon bulunmaktadır. Okulun bahçesinde, okul ile aynı mimari yapıya benzeyen, günümüzde okul bekçisi ve hizmetlisi lojmanı olarak kullanılan bir binası daha vardır.

Özel Fener Rum Lisesi ve İlköğretim Okulu’nun giderleri “Fener Mekteb-i Kebir Vakfı” tarafından karşılanmakta ve öğrencilerden eğitim ücreti alınmamaktadır. Vakıf Yönetim Kurulu, İstanbul’daki Rum cemaati tarafından seçilmekte ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün denetimine bağlı olarak çalışmaktadır.

Linkler:

Fener Rum Erkek Lisesi Web Sitesi